Mọi người chắc nghe nhiều về Trà Đạo rồi, xin tạm bỏ qua Hòa – Kính – Minh – Tịnh, thì đây chính là một bộ môn thể thao sức bền khá khó chơi. Dưới đây là một vài ghi chép lại của mình khi tham gia vào bộ môn này.
Ở Việt Nam, tới thời điểm hiện tại người viết chỉ biết có hai trường phái. Một là Yabunouchi ..câu lạc bộ Trúc Diệp phát triển từ năm 2006 và Urasenke ..rất nổi tiếng ở Nhật Bản vì chủ trương của họ là phát triển lan tỏa văn hóa ra khắp nơi, có nhiều chính trị gia tham gia. Trường phái mà mình tham gia là Yabunouchi ..do cô Noriko hướng dẫn, trường phái này không lớn nhưng ở Nhật khá được trọng vọng vì nó vẫn còn những mối liên hệ mật thiết với giới tăng lữ ở Nhật. Các nguyên tắc cũng khắt khe hơn và khép mình hơn, không chủ giao lưu với người bên ngoài như Urasenke.
1.. Trà Thất
Về tư liệu, mọi người có thể đọc Trà Đạo của Kakuzo do Bản Sơn dịch để biết thêm. Chủ yếu Trà thất trong Trà Đạo khá bé và sử dụng các chiếu Tatami xếp vào nhau, cách xếp 3 chiếc chiếu Tatami này chỉ có trong phòng trà, gọi là: daimedatami. Phần trần cũng thấp, cửa không cao để khi vào người tham dự tiệc trà phải cúi đầu xuống mới vào được. Dụng ý thì nhiều, tóm tắt lại là để cái tôi sang một bên, ở đây chỉ có trà và chúng ta đều như nhau.
Trong Trà Thất, ngoài các Trà cụ như cách gọi tiếng Việt là.. muỗng gạt trà, hộp đựng trà, bếp gang, ấm đun nước Tetsubin, bát trà, trà, khay trà, âu để nước thừa, muỗng múc nước. Thì còn có một bức thư pháp và một lọ hoa. Bức thư pháp sẽ được viết theo chủ đề ..tiết khí, tâm trạng chủ trà thật hoặc một lễ đặc biệt.. mà thay đổi. Bình hoa được cắm trong phòng trà được cắm theo phong cách Chabana trong nghệ thuật Hoa đạo Ikebana, ..Chabana chỉ sử dụng một hoặc hai loại nguyên liệu để cắm. Thông thường, Chabana được chủ trà thất lấy hoa cỏ trong vườn, có gì cắm nấy và không được nổi bật.
2.. Trà Khách
Nguyên tắc
- Đầu tiên, muốn tham dự tiệc trà, khách phải được mời bởi trà chủ hoặc một trà khách ..thân với trà chủ.. để được tham gia. Họ không chấp nhận người lạ, trừ khi có mục đích quảng bá hoặc thu phí dịch vụ.
- Một buổi trà thường chỉ có 5 người khách, hiếm khi nhiều hơn.
- Khi đến, trang phục, tóc tai phải gọn gàng. Nam mặc sơ mi, quần âu hoặc lễ phục. Nữ mặc Kimono hoặc lễ phục. Nếu mặc váy thì váy phải dài quá đầu gối ít nhất 3 phân. Quan trọng hơn, mọi người tham gia đều phải đi một đôi tất trắng. Đến bây giờ, các nguyên tắc này đã được du di đi cho dễ thở với người tham gia nhưng nếu vi phạm, trà chủ có thể mời ra hoặc không tiếp hoặc không coi trọng bạn trong buổi tiệc trà.
- Trước khi vào Trà thất, nếu không có quạt, bạn sẽ được trà chủ cho mượn và trả lại vào cuối buổi. Quạt của nam sẽ lớn và màu sắc nhã nhặn, mạnh mẽ hơn của nữ. Chiếc quạt này dùng để để…trước mặt như một lằn ranh ngăn cách khoảng không riêng tư và sẽ không bao giờ được mở ra.
Tham gia
- Sau khi vị Trà chủ bước vào Trà thất và làm các thủ tục như đun nước, chuẩn bị trà cụ, đôi khi họ sẽ lau rửa trà cụ trước khi mời khách vào, thủ tục này mất chừng 10 phút hoặc hơn, sau đó bạn sẽ được Trà chủ mời vào Trà thất.
- Dừng lại ở đây đã! Bạn định bước vào Trà thất và đặt chân lên chiếu tatami? Hãy dùng chân phải bước vào trước. Một tấm chiếu Tatami sẽ vừa đủ cho 3 bước chân. Đến bước thứ 4, bạn phải đặt được chân phải vào tấm chiếu mới ở trước mặt.
- Khi bạn đi vào Trà thất, việc đầu tiên là đi thẳng đến trước bức thư pháp và bình hoa nơi sàng gian, bạn sẽ ngồi ở đó chừng vài phút hoặc lâu hơn nếu bạn muốn, để ngắm nhìn hoa và chữ. Sau khi ngắm xong, bạn để quạt ở trước mặt, và lạy một lễ để thể hiện sự biết ơn.
- Sau đó, bạn đi về chỗ ngồi của mình. Khi bạn ngồi xuống, quạt sẽ được đặt trước mặt.
Lưu ý ..bạn sẽ phải quỳ phần lớn thời gian trong trà thất. Ngày nay, để giảm bớt căng thẳng cho khách, trà sư cho phép ..nam ngồi khoanh chân, nữ chân choãi ra một chút nhưng vẫn khép nép. - Ở đây, lúc này, bạn sẽ bắt đầu thực sự được tham gia vào buổi Trà Đạo. Trà chủ sẽ bắt đầu thực hiện các nghi thức rửa trà cụ và pha trà. Phần của bạn là giữ cho lưng thẳng và sự chú tâm vào từng thao tác.
- Bát trà sẽ được đưa cho bạn. Lúc này, chiếc bát Chawan đã được xoay nửa vòng bằng ba lần xoay để phần hoa văn chính được đưa về phía đối diện bạn. Nếu bát không có hoa văn chủ thì không cần xoay. Bát trà sẽ được đặt ở trước mặt bạn, ở phía trên chiếc quạt bạn để trước mặt. Bạn sẽ phải lạy một lần và nhận lấy bát trà bằng hai tay. Bạn ngắm hoa văn chủ trước. Sau đó thưởng hương, vị của bát Matcha pha đúng cách ..có lớp bọt nhẹ, kích thước đồng đều không có bóng “mắt cua”. Lúc này bánh sẽ được đưa ra hoặc đưa trước khi bạn uống. Vì Matcha khá chát nên bánh dùng trong Trà đạo thường rất ngọt. Tùy vào buổi tiệc trà bạn tham gia mà bánh được lựa chọn là: wagashi, bánh quế, … Matcha dùng trong tiệc trà sẽ được phân ra làm 3 loại, loại chát nhẹ, chát vừa và mạnh.
- Trong khi uống, Trà chủ sẽ rất vui nếu bạn uống hết bát trà đó trong 3 ngụm và sau khi uống xong mà KHÀ một cái thì còn thích hơn. Sau khi uống, bạn có thể xin bát nữa nếu muốn ..nhưng phải theo lượt, sau khi các trà khách đã dùng xong bát thứ nhất thì mới được xin thêm. Khi trả bát Chawan lại cho trà chủ, bạn cũng phải xoay bát nửa vòng bằng ba lần xoay để phần hoa văn chính xoay lại về phía người pha trà. Cũng xin lạy một chiếc để tỏ lòng thành kính.
- Thông thường, nếu chúng ta yêu thương và quen biết nhau thì uống xong trà là buổi nói chuyện không biên giới. Nói trên trời dưới biển gì cũng được. Nếu có một buổi lễ như lễ đầu năm mới, tiệc trà sẽ được tổ chức sau bữa ăn sáng khoảng chừng 10h, sau đó trưa sẽ được ăn rất ngon trong hộp cơm ba tầng đủ chín món ..hoặc 11 món theo truyền thống của Nhật, nhà càng giàu thì cơm càng xịn. Nghỉ ngơi trưa xong chiều sẽ lại tiếp tục tiệc trà. Lúc này không chỉ được xem lễ nghi xịn, uống trà xịn mà nói chuyện cũng phải xịn. Họ đàm đạo về thời tiết, cây cối, thư pháp, sách… những thứ triết học hàn lâm. Đôi khi là cả dự báo về tương lai
- Kết thúc, bạn đứng dậy, cầm theo chiếc quạt, và chú ý bước chân khi bước ra khỏi chiếu Tatami và ra khỏi phòng.
- Một buổi trà đạo thường kéo dài 30 phút đến 1 giờ đồng hồ.
NGỌC LINH
BẮC ĐỖ 